Wat is er aan de hand in het CDA?
Sinds zijn H.J. Schoo-lezing ligt Sybrand Buma onder vuur. Niet alleen in de media, ook binnen de partij groeit kritiek. Enigszins schoorvoetend, want op zich is een conservatieve koers niets nieuws in de partij. En laten we wel zijn, dit geluid heeft tot enige zetelwinst geleid. Ook gebruikt Buma alle juiste woorden: gemeenschap, fatsoen, verbinding, traditie, normen, waarden en verantwoordelijkheid. Begrippen die voor CDA-ers herkenbaar zijn, want vast verankerd in het gedachtengoed.
Toch wringt er iets.
Voor mij zit de spanning in verschil van opvatting over hoe gemeenschap en individu zich tot elkaar verhouden. Gaat het om de beweging van gemeenschap naar individu of van individu naar gemeenschap? In de huidige koers overheerst de eerste. Het accent ligt op de gemeenschap, die vanuit een sterke gedeelde identiteit, verbinding legt met het individu. De gemeenschap neemt de verantwoordelijkheid om de nieuwkomer bij te spijkeren. Het Wilhelmus, de Joods-Christelijke waarden, de Nederlandse tradities: je hoort er pas bij als je dat allemaal omarmt. En vanuit een gemeenschappelijke identiteit ontstaat, zo is de gedachte, een sterke samenleving.
Naar mijn mening moet júist het CDA andersom redeneren: van individu naar gemeenschap. Het vertrekpunt is de persoon die zich verbindt met de samenleving waar hij of zij deel van uitmaakt. Het appèl van het CDA is persoonlijk en niet collectief. Het doet een beroep op elk mens om zich in te zetten buiten de eigen kring: voor de buurt of voor de school, tegen onrecht of tegen klimaatverandering. Deze visie biedt ruimte aan pluriformiteit en diversiteit. Want niet de gedeelde identiteit is leidend, maar de inzichten van het individu, gebonden aan tijd, plaats én culturele bagage. De burger is in deze visie niet een middel om eenheid te bouwen, maar een bron van vitaliteit en dynamiek die de samenleving vorm geeft.
Kern van het CDA gedachtengoed is de wisselwerking tussen de mens en zijn omgeving. Dit inspireert tot politiek die niet de markt, niet de overheid, maar de mens centraal stelt bij beleidsontwikkeling. Dat is wat ons bindt, dat is wat mij drijft om bij het CDA te horen. Maar ik roep het CDA op om door de gemeenschap heen, zicht te houden op die mens, en op de kansen die het eigene van elk individu de samenleving biedt.
