Een circulaire economie voor iedereen
De uitdaging is om een circulaire economie te creëren die op de langere termijn materialen en producten beschikbaar en betaalbaar houdt. Tot nu toe neemt de wereldwijde voorraad aan grondstoffen steeds verder af. Logisch: steeds meer mensen hebben steeds meer nodig. Steeds sneller dus raken we door onze natuurlijk voorraden heen.
Een instabiele grondstoffenmarkt maakt materialen en producten duurder, zet geopolitieke verhoudingen op scherp en brengt de supply chain van bedrijven in gevaar. Van een aantal grondstoffen weten we al wanneer ze op zijn. Dat geldt onder andere voor metalen die nodig zijn voor accu’s, auto-onderdelen of microchips. Dus ook andere opgaven – woningbouw, digitalisering energietransitie – komen in de knel.
Persoonlijk ben ik geneigd om de circulaire economie de moeder van alle transities te noemen. Maar het onderwerp heeft te weinig aandacht en nauwelijks budget. Terwijl: wat er moet gebeuren is niet eens zo ingewikkeld. De samenleving heeft een aantal randvoorwaarden nodig waarbinnen de keuzes voor circulariteit onontkoombaar zijn, zoals:
- Afval bestaat niet
Geef producenten de plicht om producten en materialen weer opnieuw te gebruiken. Als dát eenmaal staat, volgt het systeem van inzameling vanzelf. - Circulair = economie
Zorg dat een leverancier verantwoordelijk blijft voor het product dat hij in de markt zet. Op die manier ontstaan nieuwe businessmodellen als ‘product-as-a-service’, reparatie, deelgebruik etc. Oh ja: het leidt ook tot meer solide artikelen op de markt. - Overheid geeft het voorbeeld
Via het inkoopbeleid kan de overheid uitstekend sturen op circulariteit. Kondig aan dat de innovatie van de koploper over 5 jaar de norm wordt, zodat iedereen kan bijbenen. En op dat moment wordt direct de lat voor over 5 jaar gelegd. - Maatregelen, een greep
– verhoog de belasting op grondstoffen terwijl je de belasting op arbeid verlaagt;
– stel kringloopwinkels en reparatie vrij van BTW;
– maak een integraal programma voor energie en grondstoffen (onder één minister)
– verruim het budget - Meten = weten
Het is niet uitgesloten dat we in de toekomst tot een morele en economisch rechtvaardige verdeling moeten komen van de nog aanwezige voorraden. Start dus een ‘materialenbank’, waarin voorraden worden bijgehouden. Niet alleen onder de grond, maar ook in producten. - Biobased
Recyclen kan niet oneindig: thermodynamische wetten en technische bezwaren staan in de weg van omvang en kwaliteit. Dat betekent dat we naast innovatie van recycling moeten kijken naar hernieuwbare grondstoffen: biobased.