Ik ben het klimaat

De zomer van 2018 gaat de boeken in als de warmste ooit. We beginnen klimaatverandering aan het zwetende lijf te ondervinden. Het lijkt mij het logisch gevolg van het in enkele decennia verbranden van grondstoffen die in miljoenen jaren zijn ontstaan. Uitkijkend over groene beboste hellingen in mijn vakantieland vind ik eigenlijk dat de natuur deze ongelofelijke verstoring bewonderenswaardig opvangt.

Laten we hopen dat de hitte het debat voedt en ruimte creëert voor passende maatregelen. Twitter en Facebook getuigen daar al van. Daarbij valt echter ook iets op. Klimaatverandering lijkt iets dat buiten ons om gebeurt. Het is alsof we of, nog liever ‘ze’, er iets aan moeten doen. Het is iets van buitenaf, dat we even moeten oplossen. Met de middelen van buitenaf: instrumenten die wetenschap, technologie, politiek en economie aanreiken. Begrijp me goed, ik heb grote achting voor het oplossend vermogen van het menselijk intellect, maar het is een illusie te denken dat dezelfde middelen die tot het probleem hebben geleid ook de oplossing bieden. Daarvoor moeten we een slag dieper.

Geïnspireerd door de encycliek Laudato Si, heb ik deze vakantie een en ander gelezen van en over Fransiscus van Assisi, de naamgever van de huidige paus. Beider vertrekpunt is dat de mens onderdeel is van de natuur. Niet alleen ethisch gesproken, maar ook biologisch. Moleculair zijn we immers nauw verwant aan alles om ons heen. Ooit gleed ik in een file langs een bord in een weiland waarop stond: “U staat niet in de file, u bent de file”. Een schitterend inzicht, overdraagbaar op het klimaatdebat: we beleven geen veranderend klimaat, we zíjn het klimaat.

Als we daar nu eens beginnen. Het doel is niet om de rotzooi (lees CO2) op te ruimen die het economisch systeem heeft veroorzaakt; het doel is om de ecologische balans te herstellen. Een systeemverandering in plaats van een deelverbetering. Als we onszelf als onderdeel van dat systeem zien, komt een meer fundamentele verandering in beeld. Eén waarbij economische activiteit is gekoppeld aan herstel en behoud van het natuurlijk systeem. Circulair, zoals de natuur zelf is, zoals wij zelf zijn.

Ik hoop dat de onderhandelaars aan de klimaattafels komende herfst niet alleen met tonnen en euro’s bezig zijn maar zich zo af en toe ook realiseren: ‘Ik ben het klimaat’.